หากคุณเป็นคนที่สนใจส่วนผสมในเครื่องสำอางหรือผลิตภัณฑ์ดูแลผิว คงเคยผ่านตากับชื่อ “Cyclopentasiloxane” หรือ “ไซโคลเพนตะซิลอกเซน” บนฉลากผลิตภัณฑ์กันมาบ้าง สารตัวนี้คืออะไร และทำไมถึงถูกนำมาใช้อย่างแพร่หลายในอุตสาหกรรมความงาม? บทความนี้จะพาไปทำความรู้จักกับส่วนผสมยอดนิยมตัวนี้กันครับ
Cyclopentasiloxane คืออะไร?
ไซโคลเพนตะซิลอกเซน (มักเรียกย่อว่า D5) เป็นสารประกอบในกลุ่ม ซิลิโคน (Silicone) ชนิดหนึ่ง มีลักษณะเป็นวงแหวน (Cyclic Silicone) เป็นของเหลวใส ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น และมีคุณสมบัติเด่นคือ การระเหยได้ง่าย (Volatile) ที่อุณหภูมิห้อง โดยไม่ทิ้งความรู้สึกเย็นจัดไว้บนผิวเหมือนแอลกอฮอล์
คุณสมบัติและประโยชน์หลักในเครื่องสำอาง:
ด้วยคุณสมบัติเฉพาะตัว ทำให้ Cyclopentasiloxane ถูกนำมาใช้ประโยชน์ในผลิตภัณฑ์ต่างๆ มากมาย ดังนี้:
- สารปรับปรุงเนื้อสัมผัส (Texture Enhancer): นี่คือเหตุผลหลักที่ D5 ได้รับความนิยมอย่างสูง มันช่วยให้เนื้อผลิตภัณฑ์มีความ ลื่น นุ่ม เบาบาง เกลี่ยง่าย อย่างน่าทึ่ง เมื่อทาลงบนผิวจะรู้สึกเหมือนมีฟิล์มบางๆ เคลือบอยู่ ให้ความรู้สึกเรียบเนียน (Silky Smooth) และมักให้สัมผัสสุดท้ายที่แห้งเหมือนแป้ง (Powdery Finish) ไม่เหนียวเหนอะหนะ
- ตัวพา (Carrier Fluid): เนื่องจาก D5 ระเหยได้ง่าย มันจึงทำหน้าที่เป็น “ตัวพา” ที่ดีในการนำพาส่วนผสมอื่นๆ (เช่น สารบำรุงผิว หรือสารออกฤทธิ์ในผลิตภัณฑ์ระงับเหงื่อ) ให้กระจายตัวและสัมผัสกับผิวได้อย่างสม่ำเสมอ จากนั้นตัวมันเองก็จะระเหยหายไป เหลือไว้แต่ส่วนผสมที่ต้องการ
- ลดความเหนียวเหนอะหนะ (Reduces Tackiness): ช่วยลดความรู้สึกเหนียวหรือหนักของส่วนผสมอื่นๆ ในสูตร เช่น น้ำมัน หรือส่วนผสมที่ข้นหนืด ทำให้ผลิตภัณฑ์โดยรวมมีเนื้อสัมผัสที่น่าใช้ยิ่งขึ้น
- สารประเภท Emollient (อย่างอ่อน): ช่วยเคลือบผิวเป็นฟิล์มบางๆ ที่ระบายอากาศได้ ช่วยป้องกันการสูญเสียความชุ่มชื้นออกจากผิวได้ชั่วคราว และทำให้ผิวดูเรียบเนียนขึ้น
- ประโยชน์ในผลิตภัณฑ์ดูแลเส้นผม: ในครีมนวดผม เซรั่ม หรือสเปรย์กันความร้อน D5 ช่วยให้ผม ลื่น ไม่พันกัน (Detangling) เพิ่มความ เงางาม (Shine) และ ลดผมชี้ฟู (Anti-frizz) โดยไม่ทิ้งคราบเหนียวหรือความรู้สึกหนักผมไว้ เพราะมันจะระเหยออกไปบางส่วน
- ตัวทำละลาย (Solvent): ช่วยละลายส่วนผสมอื่นๆ บางชนิดในสูตร
ผลิตภัณฑ์ที่มักพบ Cyclopentasiloxane:
- ครีมบำรุงผิว, โลชั่น, เซรั่ม
- ไพรเมอร์ (Primer)
- รองพื้น (Foundation)
- ครีมกันแดด
- ผลิตภัณฑ์ดูแลเส้นผม (ครีมนวด, เซรั่ม, สเปรย์)
- ผลิตภัณฑ์ระงับกลิ่นกายและลดเหงื่อ (Deodorants/Antiperspirants)
ความปลอดภัยและข้อควรพิจารณา:
- ความปลอดภัยต่อผิวหนัง: โดยทั่วไป Cyclopentasiloxane ถือว่ามีความปลอดภัยสูงสำหรับใช้ทาภายนอก มีโอกาสก่อให้เกิดการระคายเคืองหรือแพ้ต่ำมากสำหรับคนส่วนใหญ่ และ ไม่จัดเป็นสารที่ก่อให้เกิดการอุดตันรูขุมขน (Non-comedogenic)
- ข้อกังวลด้านสิ่งแวดล้อม: นี่คือประเด็นสำคัญที่ทำให้ D5 ถูกจับตามองและมีการควบคุมในบางภูมิภาค มีข้อกังวลว่า D5 อาจ ตกค้างในสิ่งแวดล้อมได้นาน (Persistent) และอาจ สะสมในสิ่งมีชีวิต (Bioaccumulative) โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อใช้ในผลิตภัณฑ์ประเภทที่ต้องล้างออก (Wash-off products) เช่น ครีมนวดผม หรือคลีนเซอร์ ซึ่งจะถูกชะล้างลงสู่แหล่งน้ำ ด้วยเหตุนี้ สหภาพยุโรป (EU) จึงได้ จำกัดความเข้มข้น ของ D5 (และ D4 หรือ Cyclotetrasiloxane ซึ่งมีข้อกังวลด้านอื่นเพิ่มเติม) ในผลิตภัณฑ์ประเภทล้างออกไว้ไม่ให้เกิน 0.1%
- การสูดดม: อาจมีข้อกังวลเกี่ยวกับการสูดดม D5 จากผลิตภัณฑ์ประเภทสเปรย์ (เช่น สเปรย์ฉีดผม, สเปรย์ระงับเหงื่อ) อย่างไรก็ตาม หน่วยงานกำกับดูแล เช่น Cosmetic Ingredient Review (CIR) ในสหรัฐอเมริกา ประเมินว่าระดับการสัมผัสจากการใช้งานตามปกติในเครื่องสำอางมีความเสี่ยงต่ำ
- กระแส “ปราศจากซิลิโคน (Silicone-Free)”: ปัจจุบันมีผู้บริโภคจำนวนไม่น้อยที่มองหาผลิตภัณฑ์ที่ไม่มีส่วนผสมของซิลิโคน ซึ่งอาจมาจากความกังวลด้านสิ่งแวดล้อม หรือความชอบส่วนบุคคล ทำให้ D5 เป็นหนึ่งในซิลิโคนเป้าหมายของกระแสนี้
สรุป:
Cyclopentasiloxane (D5) เป็นซิลิโคนชนิดระเหยง่ายที่มอบประโยชน์ด้านเนื้อสัมผัสที่ยอดเยี่ยมให้กับผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางและดูแลส่วนบุคคลจำนวนมาก ทำให้ผลิตภัณฑ์ลื่น เกลี่ยง่าย เบาสบายผิว และไม่เหนียวเหนอะหนะ ถือว่ามีความปลอดภัยสูงในการใช้ทาบนผิวหนัง อย่างไรก็ตาม มีข้อกังวลและมีการออกมาตรการควบคุมในบางประเทศเกี่ยวกับผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะประเด็นการตกค้างในธรรมชาติ การทำความเข้าใจทั้งคุณประโยชน์และข้อควรพิจารณาเหล่านี้จะช่วยให้เราเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ได้อย่างเหมาะสมและเท่าทันข้อมูลมากขึ้น
